,
‘Tiny House’lar, yaşam alanlarının küçültülmesi ve mobilize edilmesi
anlayışının sonuçlarındandır. Kişilerin modern dünyanın dayattığı tekdüzelikten
uzaklaşmalarını sağlarken, bu imkanı İmar hakkı bulunmayan arazilerde de
sunabilmesi bu küçük yapılara olan ilgiyi arttırmıştır.
Henüz özel bir hukuki
düzenlemeye konu olmayan Tiny House’lar çoğaldıkça bunlarla ilgili sorunların sayısı ve çeşitliliği de
artmaktadır. Biz bu çalışmada bunlardan sadece hukuk hayatını ilgilendiren
konulara ilişkin değerlendirmelerde bulanacağız.
Bu bağlamda Tiny House’lar
ile oluşturulan Kamping vb. tesislerin ”İşyeri
Açma ve Çalıştırma Ruhsatı” almaları ile ilgili genel açıklamalara da yer
vereceğiz.
Özellikle “Tiny House”ların
daimi konut olarak kullanılmaları,
kanalizasyon gibi altyapı hizmetlerinden faydalanmaları, ruhsatlandırılmış
projeleri dışında kullanılmaları gibi durumların; taşınır araç niteliklerinde
cins değişikliğine neden olup olmayacağı
yanı sıra ”yapı ruhsatı” gerektiren kullanım hallerinin bulunup
bulunmadığı değerlendirilecektir. Nitekim bunlardan ”araç”
niteliğini yitirip ”yapı” sayılacak bir ”Tiny House”, başta İmar
Kanunu olmak üzere farklı hukuki rejimlere tabi olabilecektir. Örneğin konut olarak
kullanılmaları halinde;
– Kiralanmış ise; ”Araç Kiralama” mı yoksa “Konut ve Çatılı İşyeri Kiralama”hükümlerine
mi tabi olacağı,
– Ceza yargılamasında ve suç soruşturmalarında koruma tedbirlerinin ”araç
araması” ya da”konut araması”hükümlerine göre mi icra edileceği,
– ”Aile Konutuna”
ilişkin hükümlerin uygulanıp uygulanmayacağı,
– ”Tebligat Adresi” sayılıp
sayılmayacağı,
– Suç teorisi
bağlamında örneğin ”Konut Dokunulmazlığının İhlali”v.b konusu “konutu”
ilglendiren suçlarda suça konu olup olmayacağı
Dğer bir anlatımla ”Tiny House” ların konut kabul edilip
edilmeyeceği gibi hususlar hukuk dunyasını ilgilendiren irdelenmesi gereken konulardır.
Bu bağlamda çalışmamızda ”Tiny House”ların kullanımı ve
ruhsatlandırması ile ilgili karşılaşılması olası sorunlardan hukuki olanları
irdeleyeceğiz.
A-YASAL ÇERÇEVE
“Tiny House”lar talebe göre,
römorklu ve römorksuz ”tekerlekli veya tekerleksiz” olarak tasarlanmakta
ve üretilmektedirler.Ve bunların herbiri imalatları ve kullanım süreçleri bakımından
farklı hukuki rejime tabidirler.Bu makalede”Tekerlekli Tiny House”lar
ile sınırlı olarak bir değerlendirme yapacağız. Zira Karayolları Trafik Yönetmeliğine
tabi olmayan diğer Tiny House türleri İmar Kanunu bakımından”yapı” ve
hatta ”bina” niteliğinde sayılmaktadır ve sadece imarlı arazilerde
kullanılabilmektedir.
– TİNY
HOUSE KAMPİNGLERİNDE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞTIRMA RUHSATI
Tekerlekli Tiny House; Karayolları Trafik Yönetmeliği kapsamında olup, tip
onay belgesi bulunan, plakalı ve ruhsatlı olarak yasal bakımdan “Çekme Karavan” niteliğindedir.
Ayrıca İmar Kanunu bakımından bir izin-ruhsat alınması gerektirmez. İmarlı bir
arsaya ya da tarla vasıflı bir araziye konulabilir. Bu hallerde yasal olarak ”park
etmiş araç” ile aynı hukuki statüye sahip olacaktır. Ancak Tiny Houselar ticari
amaçla düzenlenmiş bir alana park edilmelei durumunda farklı bir hukuki rejime tabi olacaklardır.
Nitekim 2634 Sayılı Kanunda 28 Temmuz 2021 tarihli Resmi Gazete’de
yayınlanan Turizmi Teşvik Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına
Dair Kanunla yapılan düzenleme ile; konaklama ve plaj işletmelerineTurizm
İşletmesi Belgesi alma zorunluluğu getirildi.
Düzenlemeyle işletmenin ölçeği hakkında bir kriter öngörülmemiş olup,
örneğin 2 odalı bir konaklama tesisi için
dahi bulunduğu yere göre Belediye veya Özel İdareden alacağı İş Yeri
Açma ve Çalıştırma Ruhsatının yanında Turizm İşletmesi Belgesi alması zorunlu
kılınmıştır. Dolayısyla Tiny House’ları ticari amaçla kullandıran yerlerinde bu kapsamda kaldığını söyleyebiliriz. Diğer yandan
Turizm İşletmesi Belgesi başvurusunda sunulması zorunlu olduğu için,
başvuru öncesinde Belediye veya İl Özel idareden İşyeri Açma ve Çalıştırma
Ruhsatı alınmış olması da gerekiyor.
B- TESCİL VE MUAYENE YÜKÜMLÜLÜĞÜ
Tekerlekli Tiny Houselar Karayolları Trafik Kanununun 3. Maddesi ve
Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 3.Maddesinin C bendinin 20.Bölümüne göre ‘’römork’’ olarak tanımlanan ”O sınıfı motorsuz araç”
vasfındadırlar. Diğer yandan,“Tiny House”lar römork vasfında olduğundan tescilleri
Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 42.
Maddesine
yapılmaktdır.
Ancak aynı maddedeki düzenlemeye göre, yüklü ağırlığı 750 kg.’ın altındaki römork ve
yarı römorklar tescile tabi değildir Yanısıra, “Tiny House” bir motora sahip
olmadığından dolayı Motorlu
Taşıtlar Vergisine tabii değildir. Ancak kara
yollarında seyir halinde iken geçerli muayenesinin yapılmış olması gerekir.
Söz konusu araçlardan karayolunda
seyredecekler için Araçların İmal, Tadil
ve Montaji Hakkinda Yönetmelik hükümlerine göre araçların yapım ve
kullanım bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyma zorunluluğunu
yerine getirmek üzere “uygunluk onayı” verilmektedir.
Diğer yandan, “Tiny
House”lar, trafik yönetmeliklerine tabii araçlar vasfında olup, aşağıdaki
düzeleme uyarınca plaka, ruhsat ve trafik tescil işlemleri ikmal edildikten sonra başkaca bir izine ihtiyaç olmadan kullanılabilirler.
“Madde 42- Çekici araçlar ile (traktör römorkları hariç), bu
Yönetmeliğin 29 uncu Maddesindeki esas ve usullere uygun olarak ayrı ayrı
tescil edilirler. Çekici araçlar ile römork takacak araçların tescil
belgelerine çekeceği römorkun taşıma sınırı yazılır. Traktör römorkları ise,
ayrı olarak tescil edilmeyip, bir dilekçe ile müracaat halinde, sahiplik ve
teknik belgesindeki gerekli bilgiler, çekecek traktörün tescil ve trafik
belgesinin ilgili bölümüne işlenir.”
Karayolları Trafik Yönetmeliğine göre, römork
ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu
araçlar “çekici” olarak
tanımlanmaktadır.
Römork ise motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için
imal edilmiş motorsuz araç olarak ifade edilmektedir.
“Özel
amaçlı taşıt” ise, yolcu veya yük taşımak üzere özel bir
işlevi yerine getirmek için kullanılan (bunun için özel gövde düzenekleri
ve/veya ekipmanları gereklidir) M, N veya O sınıfı motorlu araçlar olarak ifade
edilmektedir.
Sözü edilen
Yönetmeliğe göre, bir motorlu araç tarafından çekilen römork veya yarı römork
motorsuz yük taşıma araçları “O sınıfı” olarak
ifade edildiğinden, “Tekerlekli Tiny House”lar
, anılan Yönetmelik düzenlemesine göre “O Sınıfı” araç olarak tanımlanmaktadır.
Bunlar da kendi içinde ağırlıklarına göre aşağıdaki gibi dört alt sınıfa
ayrılmaktadır. Şöyle ki ,
O1
Sınıfı: Azami ağırlığı 0.75 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma aracıdır.
O2
Sınıfı: Azami ağırlığı 0.75 tonu aşan, ancak 3.5 tonu aşmayan motorsuz yük
taşıma aracıdır.
O3
Sınıfı: Azami ağırlığı 3.5 tonu aşan, ancak 10 tonu aşmayan motorsuz yük taşıma
aracıdır.
O4
Sınıfı: Azami ağırlığı 10 tonu aşan motorsuz yük taşıma aracıdır.
Bu itibarla“Tiny House” lar
“karavan” olarak kabul edidiği için Karayolları Yönetmeliği gereği çeken aracın
sücüsü “BE” sınıfı ehliyetine sahip olması gerekir. İlgili aracın çeki demiri takılı olması ve bu çeki
demirinin gerekli işlemler yapılarak ruhsata işlenmesi gerekir. Bununla
birlikte sürücü belgelerinin belirlenmesinde Yönetmeliğin 75. maddesi
gözetilmelidir. Buna göre,
– 3.500 kilogramı geçmeyen römork veya yarı römork içeren birleşik
araçları kullanacaklar”BE” sınıfı sürücü belgesine sahip olmalıdır.
SONUÇ
Bu konaklama tarzının özelikle yeni bir
olgu olması nedeniyle uygulamada bir takım sorunlarla karşılaşılmaktadır.
Pandemi nedeniyle Tiny House kullanım eğilimi arttığından bu konuda
karşılaşılan sorunlar da artmaktadır.
Söz konusu yapıların beklentileri ve ihtiyaçları karşılaması ve
sürdürülebilir olması için yasal çerçevesinin iyi örgülenmesi ve uygulamada yaşanan sorunların
aşılması için fiziki ve hukuki
alt yapının sağlıklı oluşturulması gerekir.
Bu çalışmayla Tiny House olgusunun
sadece bir bölümünü oluşturan karavanlarla ilgili yaşanan sorunlara işaret
etmek ve karşılaşılması olası sorunlara mevcut hükümler çerçevesinde çözüm önerilerimizin
paylaşılması ve bundan sonra yapılacak
araştırmalara katkı sağlanılması
amaçlanmıştır.